De Sint-Niklaaskerk
Midden in het hart van Gent, gelegen aan de Cataloniëstraat en de Korenmarkt staat de magnifieke Sint-Niklaaskerk. Dit is de eerste parochiekerk in de Lage Landen met een meer stedelijke architectuur. Het is een goed voorbeeld van de ontwikkeling die de eeuwenoude stad door de jaren meemaakte. De kerk is gewijd aan Nicolaas van Myra, de bisschop van Myra in de hoofdplaats van Lycië (een plaats in het huidige Turkije) in het begin van de 4de eeuw. Het gebouw is ontworpen in de stijl van Schelderotiek, een lokale vroeggotische overgangsstijl in bouwstijl, voornamelijk te vinden in Vaanderen.
Geschiedenis
Op de plaats van de Sint-Niklaaskerk stond voorheen een Romaanse kerk uit de periode rond de 11e eeuw. In deze periode vonden uit de Sint-Pietersabbij verschillende afsplitsingen plaats, waaronder de Sint-Niklaasparochie. Deze Parochie behoorde tot het stadsdeel van de Sint-Janskerk (nu Sint-Baafskathedraal).
Doordat Gent floreerde als echte handelsstad, kwamen meer mensen in de buurt van de havens wonen. In de middeleeuwen voerde de stad het ‘voorrecht van stapelrecht’ in. Dit betekende dat elke handelaar die met zijn schip door Gent voer een deel van zijn lading moest afdragen, een soort belasting dus. Voornamelijk betrof dit: textiel, zout en graan. Dit werd door lokale handelaren op de markten met een flinke winstmarge.
Hierdoor werd zo veel geld verdiend dat ze zo de bouw van de nieuwe eigen Sint-Niklaaskerk konden betalen. Het ontstaan van diverse nieuwe parochies en kerken weerspiegelt de sterke en dynamische stedelijke ontwikkeling van Gent in deze periode.
De eerste kerk werd op de huidige plaats in de 12de eeuw gebouwd. Het was een eenvoudige driebeukige kruiskerk in Romaanse stijl. Deze werd al snel te klein voor de vele Gentenaren die er rond omheen woonden. Er werd besloten om een grotere kerk te bouwen: dé huidige Sint-Niklaaskerk.
Na deze periode is de kerk verder in delen opgebouwd en verbouwd. Zo werd het schip opgetrokken in een vroeggotische stijl en de vieringtoren en het koor in Scheldengotiek. De kerk werd nog steeds te klein bevonden om een weerspiegeling te zijn van de Gentse grootheid te zijn. Doordat dit grote projecten betrof en de bouw daarvan vele jaren kon duren, zijn in de Sint-Niklaaskerk de verschillende bouwfases goed zichtbaar.
Voor- en tegenspoed
Tot 1442 diende de Sint-Niklaaskerk als uitkijktoren over historisch Gent. Hierna namen de torenwachters hun intrek in de afgebouwde Belfort.
Na de 16de eeuw kwam de kerk in verval door het gebrek aan onderhoud. Ook hielp de verwoesting door de beeldenstorm niet mee, hierbij werd deze kerk ook zwaar verminkt.
Vanaf de 17de eeuw werd de Sint-Niklaaskerk weer aangepakt en verbouwd.
Pas in 1936 kwam er een doorbraak in de restauratiegeschiedenis van de kerk. Nadat de toren, de dwarsbreuk en het koor opnieuw zijn aangepakt, is inmiddels ook het schip weer geopend voor publiek.
Het Cavaillé-Coll orgel
Een van de pronkstukken van de Sint-Niklaaskerk is het indrukwekkende Cavaillé-Coll orgel. In gebruik genomen in 1856 en ademt orgel muzikale geschiedenis uit. Toen het schip uit restauratie kwam, was ook het orgel weer te bewonderen in het westportaal van de kerk.
Toen het orgel samen met het doksaal werd gebouwd, was de kerk zelf in een vergevorderd verval. Onderhoud werd jaren uitgesteld en pas in de 20ste eeuw hervat. Aan het einde van deze eeuw werd dit deel gesloopt en de de doskaalvloer verstevigd met stalen balken om verzakking tegen te gaan.
Toch zijn de effecten van een vroegere verzakking nog steeds te zien aan het orgel.
De regels en stijlen van de orgelkast zijn vervormd, waardoor de deuren niet meer open en dicht gaan. de Pijpsteunen zijn verbogen, natuurlijke veroudering vindt plaats en duiven hebben ook in het orgel huisgehouden.
De stad Gent en de vereniging Vrienden van de Sint-Niklaaskerk zullen zich blijven inzetten om dit orgel in de toekomst verder te restaureren.
Bezoeken
De Sint-Niklaaskerk is vrij te bezoeken buiten vieringen en concerten. Regelmatig kun je z’n orgelconcert bezoeken in de historische kerk, deze word gespeeld op het andere orgel. Kijk voor de concertagenda en tarieven hier.
Liever een Privétour door historisch centrum van Gent en de Sint-Niklaaskerk? kijk bij Get Your Guide voor een unieke rondleiding.
